Mô hình Ponzi là gì? Dấu hiệu nhận biết và Cách thức hoạt động

 Mô hình Ponzi là gì? Mô hình Ponzi là một mô hình lừa đảo nổi tiếng áp dụng lần đầu tiên bởi Charles Ponzi. Ponzi xuất hiện theo nhiều hình thức khác nhau nhưng vẫn thu được nhiều nguồn lợi nhuận từ phía nhà đầu tư lừa đảo. Vậy chi tiết mô hình này như thế nào? Dấu hiệu nhận biết ra sao, hãy cùng Dnlands theo dõi bài viết ngay sau đây.

Mô hình Ponzi là gì?

Mô hình Ponzi là một trong những hình thức lừa đảo qua việc lấy tiền của người này để trả lợi nhuận cho người khác. Đồng thời để có thể lôi kéo mọi người tham gia, họ sẽ đưa ra các cam kết khác nhau để mỗi người nhận được một khoản lợi nhuận cao hơn so với người góp vốn. Cùng lúc đó, họ có cơ hội để quảng cáo các khoản lợi tức khủng mà mỗi người khi tham gia nhận được. Điều này làm không ít người bị lôi kéo. 

Chủ của mô hình Ponzi chọn các đối tượng là các nhà đầu tư mới – nhóm người có ít kinh nghiệm hoặc bị dụ dỗ bởi các khoản lợi nhuận ngay trước mắt.

Đặc biệt, ở thị trường Việt Nam hiện nay, mô hình để huy động vốn dựa vào Ponzi phát tiêrn có thể biến đổi không ngừng nghỉ và khiến nhiều người bị lừa đảo và nợ nần.

Những thành viên tiêu biểu trong mô hình Ponzi

• Schemer: Đây được ví là kẻ chủ mưu đã thiết lập nên hệ thống và đứng ra kêu gọi mọi nhà đầu tư góp vốn. Họ tiến hành xây dựng thương hiệu cá nhân là các doanh nhân thành đạt sở hữu khả năng ăn nói khéo léo và kỹ năng thuyết phục mọi người trước đám đông, người nghe rất chuyên nghiệp.
• Investors: Được ví như các “con gà” chăn dắt bởi các schemer. Họ đều có thể sẵn sàng bỏ một khoản tiền lớn vào hệ thống và có mong có tiền từ những khoản đầu tư mang lãi suất cao mà chả cần làm gì.
• Ponzi Introducing Investor: Những người có chỉ số bỏ tiền ít, thậm chí là không bị mất tiền vào trong hệ thống. Họ sẽ lấy đi lợi nhuận thông qua hình thức giới thiệu để các nhà đầu tư tham gia và biết đến mình. Số tiền từng chủ mưu sẽ trả cho môi giới được lấy từ khoản đầu tư trong top những người kia.

Mô hình Ponzi tồn tại khi và chỉ khi nguồn tiền rót vào liên tục. Mỗi Schemer liên tục tiến hành tổ chức hội thảo, truyền thông để lấy niềm tin từ phía nhà đầu tư. Khi số lượng nhà đầu tư, tiền đủ lớn thì những kẻ đầu sỏ sẽ tiến hành đào tẩu và mang tiền bạc, niềm hy vọng.

Lịch sử ra đời của mô hình lừa đảo Ponzi

Mô hình Ponzi đặt tên theo Charles Ponzi hay Carlo Ponzi – người nổi tiếng đã áp dụng mô hình này trong suốt năm 1920. Sự ra đời mô hình trên xuất hiện trong những tiểu thuyết Martin Chuzzlewit năm 1844 và Little Dorrit năm 1857 của Charles Dickens. Tuy nhiên Ponzi đã thực hiện nó ở trong thực tế và đã lấy đi rất nhiều tiền từ các nhà đầu tư và trở thành người nổi tiếng ở nước Mỹ.

Ngay từ đầu, kế hoạch Ponzi là sử dụng Coupon thanh toán quốc để tiến hành thanh toán tiền tem. Tuy nhiên, sau đó ông sử dụng tiền của người đến sau cho chính bản thân mình và người đến trước.

Dịch vụ bưu chính thời điểm lúc bấy giờ phát triển các loại phiếu trả lời giảm giá toàn cầu để người gửi thư có thể trả trước tiền bưu phí bao gồm phí từ người trả lời thư. Người nhận sẽ đem phiếu giảm giá tới bưu điện địa phương và sẽ đổi nó để lấy tem thư và cuối cùng gửi thư trả lời.

Mức giá tem thư bưu chính là sự biến động và có 1 số nước thì mức giá tem thư cao hơn. Ponzi đã thuê các đại lý để mua phiếu giảm giá tem thư ở nước rẻ. Sau đó, ông ta đổi phiếu lấy tem thư ở các địa điểm đắt đỏ và bán đi, đó chính là cách tạo ra lợi nhuận.

Dạng mua bán này gọi là Arbitrage – không hợp pháp. Ponzi trở nên vô cùng tham lam và sau đó mở rộng các nỗ lực khác. Lấy danh nghĩa công ty, Công ty giao dịch chứng khoán Securities Exchange Company hứa hẹn lợi nhuận 50%% trong suốt 45 ngày và đạt 100% trong 90 ngày.

Mô hình Ponzi hoạt động như thế nào?

Sau đây là cách thức hoạt động của một mô hình Ponzi hoàn chỉnh như sau:

• Sẽ có một thành viên đứng ra khởi xướng quảng cáo về các cơ hội đầu tư, trong đó những người tham gia cần đóng góp $10.000. Người này cần hứa hẹn số lượng người tham gia nhận lại toàn bộ khoản đầu tư ban đầu và 10% lợi nhuận sau một chu kỳ đầu tư khoảng 3 tháng.
• Giả sử nếu nhà đầu tư kêu gọi được 2 nhà đầu tư khác tham gia trước 90 ngày kết thúc. Khi này, người khởi xướng trích $ 11.000 từ khoản $ 20.000 thu từ người thứ hai và người thứ 3 để trả người thứ nhất. Người đầu tư thứ nhất sẽ bị cuốn hút bởi khoản tiền này và nhiều khả năng tái đầu tư $ 10.000.
• Qua việc lấy tiền từ nhà đầu tư mới, những kẻ lừa đảo có đủ khả năng tài chính để có thể chi trả cho nhà đầu tư đến sớm và thuyết phục họ tiếp tục đầu tư và kêu gọi các người khác tham gia.
• Khi hệ thống phát triển, người khởi xướng phải tìm thêm nhà đầu tư mới gia nhập mô hình để duy trì khả năng trả lãi. Cuối cùng khi hệ thống không thể duy trì được, người khởi xướng bị bắt hoặc biến mất cùng số tiền thu được từ nhà đầu tư.

7 dấu hiệu nhận biết mô hình Ponzi

Khái niệm về các mô hình lừa đảo Ponzi đã không dừng lại vào năm 1920. Công nghệ đã thay đổi và mô hình Ponzi thay đổi. Năm 2008, Bernard Madoff đã bị tố cáo sử dụng mô hình Ponzi để tạo ra những báo cáo giao dịch giả mạo nhằm chứng minh với mỗi nhà đầu tư về quỹ đầu tư có lợi nhuận.

Bất cứ sử dụng công nghệ gì để có thể vận hành mô hình Ponzi, từng hình thức lừa đảo đều sử dụng mô hình trên có những đặc điểm gần giống nhau như sau:

• Cam kết sẽ mang lại lợi nhuận cao, rủi ro rất ít
• Lợi nhuận ở mức ổn định bất kể trong điều kiện thị trường có biến động
• Từng hình thức đầu tư không được đăng ký với cơ quan thẩm quyền có uy tín.
• Những hình thức hoặc các chiến lược đầu tư của tổ chức là bí mật, mô tả khó hiểu, rắc rối.
• Khách hàng không được xem giấy tờ chính thức từ khoản đầu tư.
• Khách hàng khó rút tiền ra khỏi tổ chức.

Tại sao nhiều nhà đầu tư vẫn sập bẫy mô hình Ponzi?

Phần lớn, mọi cá nhân khi đầu tư vào thị trường Crypto để có lợi nhuận, họ cần đầu tư vào Bitcoin hoặc những Altcoin khác, IEO, ICO… và đa phần sẽ quan tâm trực tiếp tới 2 vấn đề như sau:

• Đầu tiên là ROI (Return of Investment) – Tỷ suất hoàn vốn, đại diện cho phần lợi nhuận thu về từ các khoản đầu tư ngay ban đầu.
• Thứ hai, tỷ lệ mức rủi ro thực hiện khoản đầu tư này. Khi mức tỷ lệ rủi ro quá lớn, mỗi nhà đầu tư mất đi một phần hoặc toàn bộ khoản đầu tư, khi này ROI sẽ mang giá trị âm.

Xét về bản chất, mọi khoản đầu tư đều có tỷ lệ rủi ro nhất định. Tuy nhiên, mức tỷ lệ này với mỗi khoản đầu tư trong các mô hình Ponzi là cao hơn so với kỳ vọng. Nhưng ROI hứa hẹn hấp dẫn nên các nhà đầu tư dễ dàng bị mờ mắt trước khoản lợi nhuận lớn và quên đi yếu tố rủi ro.

Xem thêm: Lãi suất là gì?

Cách bảo vệ chính mình trước các vụ lừa đảo mô hình Ponzi

• Chúng ta nên cẩn trọng trước những cơ hội từ trên trời rơi xuống. Chúng ta cần thận trọng đặc biệt trước những lời dụ dỗ trời ơi đất hỡi vào từng cơ hội đầu tư dài hạn trong thị trường Crypto.
• Nên đặt ra các nghi vấn. Khi phát hiện cơ hội đầu tư nào có vấn đề, hứa hẹn lợi nhuận cao, dễ dàng thì đều có những rủi ro cần cân nhắc và tính toán. Một nguyên tắc nên nắm rõ high risk – high turn ở trong mọi thị trường.
• Cần hiểu rõ bản chất khoản đầu tư. Bản thân đang đầu tư vào cái gì, lợi nhuận có được từ các khoản đầu tư đó ra sao.

Trên đây là những chia sẻ của bài viết về mô hình Ponzi là gì, cách thức hoạt động cũng như những lưu ý khi tham gia mô hình này. Hãy là nhà đầu tư sáng suốt để đưa ra các quyết định đúng đắn nhé!