Cổ phiếu ESOP là gì? Những quyền lợi khi mua cổ phiếu ESOP

Cổ phiếu ESOP là cổ phiếu được doanh nghiệp phát hành dành riêng cho nhân viên trong nội bộ công ty. Tuy nhiên cổ phiếu ESOP lại gây ra nhiều tranh cãi cho giới đầu tư. Vậy ESOP là gì? ESOP ảnh hưởng như thế nào đến thị trường chứng khoán? Hãy theo dõi bài viết sau đây từ Dnlands để có câu trả lời nhé.

1. Cổ phiếu ESOP là gì?

Employee Stock Ownership Plan (ESOP) hay cổ phiếu thưởng là một loại cổ phiếu được các doanh nghiệp lớn phát hành dành riêng cho nhân viên làm việc lâu năm trong công ty hoặc nhân viên có thành tích tốt. Cổ phiếu ESOP thường được phát hành với giá ưu đãi kèm một số điều kiện. Mỗi doanh nghiệp đều sẽ có những tiêu chuẩn để chọn lựa nhân viên được nhận cổ phiếu ESOP.

2. Mục đích phát hành cổ phiếu ESOP là gì?

Cổ phiếu ESOP được được phát hành nhằm mục đích tạo sự gắn kết giữa người lao động và doanh nghiệp. Khi người lao động được sở hữu một phần tài sản của công ty sẽ là động lực cho họ nỗ lực đóng góp thêm nhiều giá trị trong tương lai. 

Thay vì thưởng bằng tiền mặt hay hiện vật, nhân viên khi được thưởng bằng cổ phiếu ESOP sẽ được hưởng lợi từ hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như nhận cổ tức và lợi nhuận từ giá cổ phiếu. Bên cạnh đó, cổ phiếu ESOP cũng giúp doanh nghiệp tạo thêm nguồn vốn mới cho doanh nghiệp, tạo ra dòng tiền để xoay vòng vốn phục vụ hoạt động kinh doanh của công ty.

3. Điều kiện doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ESOP

Để phát hành được cổ phiếu ESOP, doanh nghiệp cần đáp ứng đủ các quy định về điều kiện phát hành cổ phiếu ESOP trong Điều 35-36-37 Thông tư số 162/2015/TT-BTC: 

• Là doanh nghiệp đại chúng, có kế hoạch phát hành cổ phiếu ESOP được đại hội đồng cổ đông thông qua.
• Khối lượng cổ phiếu ESOP được phát hành trong 1 năm không được vượt quá 5% khối lượng cổ phiếu đang lưu hành của doanh nghiệp.
• Công ty đáp ứng được các điều kiện về vốn dựa trên các báo cáo tài chính đã được kiểm toán từ các nguồn: Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, thặng dư vốn, quỹ đầu tư phát triển…
• Doanh nghiệp có quy định rõ ràng về tiêu chuẩn nhân viên được nhận cổ phiếu thưởng, thực hiện theo nguyên tắc: Xác định giá bán, định lượng cổ phiếu chia cho người lao động trong danh sách và thời gian phân phối cụ thể.

• Công ty đại chúng là công ty mẹ phát hành cổ phiếu ESOP, nguồn vốn dựa trên báo cáo tài chính của công ty mẹ. Nguồn vốn thực hiện phát hành cổ phiếu, không vượt quá lợi nhuận sau thuế chưa phân phối.
• Công ty có nguồn vốn thấp hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, theo báo cáo tài chính hợp nhất. Tuy nhiên, nguồn vốn lại cao hơn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối theo báo cáo tài chính của công ty mẹ. Lúc này công ty chỉ được sử dụng nguồn vốn từ lợi nhuận sau thuế khi đã chuyển từ các chi nhánh về công ty mẹ.
• Công ty phát hành cổ phiếu ESOP phải đảm bảo: Tổng giá trị nguồn vốn trên không nhỏ hơn tổng giá trị nguồn vốn tăng thêm, theo phương án đã được đại hội đồng cổ đông thông qua.

Kiến thức bổ ích: Giá tham chiếu là gì?

4. Lợi ích khi phát hành cổ phiếu ESOP là gì?

4.1. Đối với nhân viên công ty

• Nhân viên được nhận cổ phiếu ESOP đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đã ghi nhận sự đóng góp của nhân viên và khuyến khích nhân viên tiếp tục nâng cao tinh thần trách nhiệm, đóng góp sức lực của mình vào sự phát triển chung của công ty trong tương lai.
• Lợi nhuận từ chênh lệch giữa giá cổ phiếu ESOP với giá thị trường cùng với sự phát triển của doanh nghiệp sẽ mang lại cổ tức bền vững cho nhân viên. Điều này giúp nhân viên có được một khoảng thu nhập mà không phải tốn quá nhiều công sức.

4.2. Đối với doanh nghiệp

• Cổ phiếu ESOP là sự khích lệ của công ty dành cho nhân viên nên đây là phương pháp để công ty giữ lại những người lao động có nhiều cống hiến, có năng lực và thành tích cao nhằm đảm bảo hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp ổn định và phát triển bền vững.
• Bởi vì doanh nghiệp không sử dụng trực tiếp nguồn tiền mặt sẵn có để thưởng cho nhân viên mà sử dụng nguồn lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh nên sẽ giúp doanh nghiệp có nguồn vốn để tiếp tục phục vụ cho việc kinh doanh. 

5. Rủi ro khi phát hành cổ phiếu ESOP là gì?

Cổ phiếu ESOP tuy có lợi cho nhân viên nhưng lại gây bất lợi cho cổ đông nắm giữ, không những thế doanh nghiệp cũng phải đối mặt với một số rủi ro bên cạnh những lợi ích khi phát hành cổ phiếu ESOP.

5.1. Phát hành cổ phiếu ESOP gây pha loãng cổ phiếu

Việc phát hành cổ phiếu ESOP sẽ gây bất lợi đến giá trị của cổ đông là vì doanh nghiệp khi phát hành cổ phiếu thưởng liên tục sẽ làm tăng khối lượng cổ phiếu lưu hành cùng với tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp chậm. Thu nhập trên mỗi cổ phiếu của cổ đông sẽ bị giảm khi tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp không theo kịp tốc độ pha loãng cổ phiếu. 

Bên cạnh đó, sau khi cổ phiếu đã được giao dịch bình thường thì thị trường sẽ hứng chịu một lượng lớn cổ phiếu bán ra, gây ảnh hưởng một cách tiêu cực đến biến động giá cổ phiếu.

5.2. Phát hành cổ phiếu ESOP gây rủi ro cho việc quản trị

Có nhiều trường hợp nhân viên nhận được lượng cổ phiếu ESOP thấp hơn nhiều so với các lãnh đạo, do đó các lãnh đạo này nắm giữ số cổ phiếu gần như tuyệt đối. Điều này có thể tạo điều kiện cho lãnh đạo làm giá cổ phiếu để thu lợi, móc túi cổ đông, chia cổ phần cho một bộ phận người thân quen để gia tăng sức ảnh hưởng và quyền sở hữu doanh nghiệp.

Phát hành cổ phiếu ESOP làm xảy ra sự xung đột quản trị giữa các cổ đông hay ban lãnh đạo doanh nghiệp. Một số ban lãnh đạo thậm chí sẽ làm gia tăng lợi nhuận doanh nghiệp trong ngắn hạn bằng mọi cách nhằm đủ điều kiện phát hành ESOP hoặc liên tục phát hành ESOP để trục lợi, gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và uy tín doanh nghiệp.

Cổ phiếu ESOP là một cách mà doanh nghiệp khen thưởng và khích lệ nhân viên có thành tích và đóng góp vào sự phát triển của doanh nghiệp. Tuy nhiên, loại cổ phiếu này thường gây ra những bất lợi đối với nhà đầu tư nên thường giá cổ phiếu sẽ bị giảm khi doanh nghiệp phát hành cổ phiếu ESOP. Hy vọng những chia sẻ trên đây đã giúp bạn đọc đã hiểu rõ ESOP là gì và biết được những ảnh hưởng của chúng.